Nolduki ?
Her gün farklı bir siyaset gündemine uyanıyoruz. Gündemin bu kadar karmaşık olması insanlara neye inanacaklarını şaşırtıyor. Peki gerçekten neye inanacağımız veya hangi görüşe yakın duracağımız kendi elimizde mi? Sosyal medyada birtakım kişiler veya gruplar tarafından yönlendiriliyor olabileceğinizi hiç düşündünüz mü?
Şubat ayında, bir grup gazeteci tarafından ortaya çıkarılan bir ekip, sosyal medya aracılığı ile çeşitli ülkelerin seçimlerinde büyük değişikliklere sebep olduğunu iddia etti. Kendine “Team Jorge” adını takan İsrail merkezli grubun yöntemleri arasında; dezenformasyon kampanyaları, sabotajlar, hackleme ve şantaj bulunuyor. Grubun iddiaları haliyle akıllara Cambridge Analytica skandalını getirdi. 2017 yılında patlak veren bu skandalda seçim kampanyalarında sosyal medyanın şüpheli bir şekilde kullanıldığı ve seçmenlerin üzerinde etki sağlandığı ortaya çıkarılmıştı.
Team Jorge ile ilgili ilk haber The Guardian ve Le Monde’da yer aldı. Haberde verilen bilgilere göre üç muhabir grubun elebaşı “Jorge” lakablı Tal Hanan ile iletişime geçti. İnternet üzerinden ve yüzyüze gerçekleşen görüşmeler muhabirler tarafından gizli kamera ile kaydedildi. Ekibinin yaptıklarını kara operasyon olarak tanımlayan Tal Hanan, istihbarat birimleri, özel şirketler ve politikacılar için kamuoyunu manipüle etmeye yönelik çalışmalar yaptığını iddia ediyor. Hanan gazetecilere AIMS adını verdiği ürünü pazarlamaya çalıştı. “İleri Etkili Medya Çözümleri” adını verdiği bu yazılım paketi ile Hanan, Instagram, Youtube, Twitter vb. büyük sosyal medya ağları üzerinde sahip olduğu milyonlarca sahte hesap sayesinde yalan haberlerin hızlıca yayılmasını sağladıklarını anlatıyor. Üstelik anlatmakla kalmayan Tal Hanan, gazetecilere yaptığı işi örneklerle gösteriyor. Gizli kayıtlarda muhabirlerin de şoke olduğu bu gösteriler sırasında Tal Hanan, Gmail ve Telegram hesaplarını hackleyerek adeta şov yapıyor. Tal Hanan’ın kullandığı sahte hesapların sistem tarafından fark edilememesi ise oldukça şaşırtıcı. Kullanılan bot hesapların son derece gerçekçi olması Tal Hanan ve Team Jorge’yi diğer çetelerden farklı bir yere koyuyor. Kullanılan bot hesapların birçoğu birden fazla platformda aynı isimdeki hesaplarla bağlantılı ve çoğunun kredi kartı bilgisi mevcut. Özel bir yapay zekâ sistemi ile kontrol edildiği söylenilen bu bot hesaplar sosyal medyada birçok operasyonda kullanılmış.
Geçtiğimiz yıllarda Cambridge Analytica’nın yöneticisi Alexander Nix, tıpkı Tal Hanan’ın yaptığı gibi gazetecilerle onları müşteri zannederek bir pazarlığa oturmuştu. Eski ve köklü bir İngiliz şirketi olan SCL’in Amerika’daki uzantısı olan Cambridge Analytica, veri madenciliği ve veri analizi gibi yöntemlerle askeri ve siyasi alanlarda dezenformasyon, propaganda kampanyaları ve seçmen etkileme üzerine çalışıyor. Cambridge Analytica, eski bir çalışanı tarafından yapılan itiraflar sonrasında büyük bir skandalla gün yüzüne çıktı.
Cambridge Analytica’nın eski çalışanlarından Kanadalı Christopher Wylie, bir veri analizcisi. Toplumun sanal bir modelini yaratmak isteyen Wylie, yarattığı bu modeli politik kampanyalarda kullanmak üzere bir iş yapmanın hayalini kuruyordu. Toplumun silikon bir kopyasını çıkarabilmek için test verilerine ihtiyaç duyan Wylie’ye Facebook’un kullanıcıları üzerinde gerçekleştirdiği bir karakter testi büyük oranda yardımcı oldu. Sunulan verilerin yeterli gelmemesi üzerine Cambridge’den başka bir veri analizcisine başvuran Wylie, özel bir yazılım sipariş ederek yaklaşık 87 milyonu aşkın kullanıcının profil ve verilerine ulaştı. Bu yöntem, kişilerin geçmişte yaptığı beğenileri, alışveriş geçmişlerini vb. bilgileri toplayarak toplumun psikografik bir modelini yarattı. Kısa bir çalışmanın ardından Cambridge Analytica’dan ayrılan Christopher Wylie yaptıkları çalışmaları gazeteci Carole Cadwalladr’a anlatarak büyük bir skandal yarattı. Bu haber internette verilerimizin ne şekillerde kullanıldığına dair ciddi sorunları ortaya döktü. Aynı zamanda Donald Trump’ın Rusya ile bağlantılı biri olduğuna dair ortaya atılan görüşleri de büyük ölçüde etkiledi. Şirketin uygulamalarını ortaya döken Wylie, Amerikan ve Avrupa Siyasetinin sol kesimlerinde bir kahraman haline geldi. Yazdığı kitapla kitlelere ulaşan Wylie, Trump’ın Rusya bağlantısı ile ilgili soruşturmalarda da ifade vermek üzere mahkemeye çağırıldı. Wylie şu günlerde dünyaca ünlü H&M markasında sürdürülebilirlik üzerine çalışıyor ve yapay zeka sistemleri geliştirmeye devam ediyor.
Dönelim Team Jorge’ye; Gazeteciler tarafından ele geçirilen yazışmalarda Team Jorge’nin başlangıçta ellerindeki programları Cambridge Analytica’ya satmaya çalıştığı görülüyor. Bu yazılımların neden Cambridge Analytica gibi etik olmayan yöntemlerden kaçınmayan bir şirket tarafından satın alınmadığı ise çok açık; Team Jorge’nin ürünleri işe yaramıyor.
Sosyal medyada yayılan yalan haberlerle gerçekleştirilen dezenformasyon günümüzde hepimiz için büyük bir problem. Özellikle Rusya’nın sosyal medya dezenformasyonunu kullanarak çeşitli ülkelerde görüş ayrılıklarına sebep olduğu herkes tarafından bilinen bir gerçek. Çalışmalarında deneme yanılma yöntemi ile çalışan Ruslar hangi yalan haberin tutacağını ve yayılacağını bilmeden adeta bir kör dövüşe soyunuyorlar.
Bu ve benzeri çetelerin yaptıkları inanılmaz derecede büyük hasarlara yol açabilecek şeyler. Kontrolü güç olan bu sistemlerin başarıyla uygulandığını iddia eden çetelerin sayısı hiç de az değil. Uzun vadede ne derece etkili olduğunu bilemediğimiz bu sistemler bilgi kirliliğini arttırıyor ama yaratacağı etkiyi ne derece yönlendirebileceğinden emin olabilen kimse yok.
Team Jorge ve Cambridge Analtytica bu konuda ne ilk ne de son skandal olacak. Ve gelişen teknoloji dünyasında bu gücü iyi niyetle kullanmayacak insanların ortaya çıkacağı da şüphesiz. Akla hayale gelmeyecek büyük paraların konuşulduğu böyle bir pazarda yer almaya çalışacak birçok grubun olacağı da aşikar. Bu sebeple siyasetin ziyadesiyle karışık olduğu ülkelerde sosyal medya kullanıcıların neye inanacağına iyi karar vermesi gerekiyor.
Büşra Dönmez
GIPHY App Key not set. Please check settings